Περί εθνικών εορτασμών

Η τάση του Έλληνα να ταυτίζεται με συλλογικότητες είναι άνευ προηγουμένου. Δεν μπορεί να χαρακτηριστεί βεβαίως παράλογη, μιας και ο άνθρωπος διέπεται από έμφυτη τάση ένταξης σε ομάδες, αλλά ο Έλληνας απλά το... παρακάνει λίγο. Η πολιτική του τοποθέτηση, για παράδειγμα, δημιουργεί βλακώδη στερεότυπα: ο δεξιός είναι συντηρητικός, λάτρης του γράμματος του νόμου, φανατικά θρησκευόμενος, ευαίσθητος ως προς τα εθνικά θέματα και ολίγον ανεκτικός με το διαφορετικό.

Ο αριστερός πάλι είναι προοδευτικός, λάτρης του πνεύματος του νόμου, από ολίγον έως καθόλου θρησκευόμενος, εναλλακτικός στις απόψεις του με τα εθνικά θέματα και πολύ ανεκτικός με το διαφορετικό. Οι... μπαρούφες αυτές είναι αποτέλεσμα μιας έτσι κι αλλιώς απαράδεκτης ετικετοποίησης που παράγεται από εγκεφάλους που, αν αξιοποιούνταν διαφορετικά, η χώρα αυτή τη στιγμή δεν θα βούλιαζε αλλά θα παρήγαγε πολιτισμό.

Πριν από κάποια χρόνια, σε σχολείο της επαρχίας, γνωστός μου συνάδελφος επεχείρησε να οργανώσει μια μικρή γιορτή για την Ημέρα του Μακεδονικού Αγώνα. Τίποτα παραπάνω από μια ολιγόλεπτη ομιλία, ελάχιστα ποιήματα και μερικά τραγούδια από τους μαθητές, όλα εν ώρα λειτουργίας του σχολείου. Επειδή ακριβώς επρόκειτο για εκδήλωση εντός ωραρίου, ρώτησε το διευθυντή του αν πρέπει να ζητήσει κάποια άδεια από την προϊσταμένη αρχή. Το σχόλιο συναδέλφου ήταν ότι "δεν χρειάζεσαι άδεια, την πήρες ήδη από τον Καρατζαφέρη". Το παράδειγμα αυτό δεν είναι δυστυχώς το μόνο: σε άλλο επαρχιακό σχολείο, αρκετά χρόνια πριν, όταν ο δάσκαλος ζήτησε την άδεια από το διευθυντή του για να στήσει παρόμοια εκδήλωση, έλαβε αρνητική απάντηση με τη δικαιολογία ότι "δεν προβλέπεται από το νόμο". Και φυσικά δεν έγινε τίποτα. Η δική μου εμπειρία, πάλι, είναι πολύ διαφορετική: στο Δημοτικό Σχολείο του Αστακού τιμήσαμε αρκετές φορές την Ημέρα Μνήμης της Ποντιακής Γενοκτονίας  και τον Μακεδονικό Αγώνα με εκδηλώσεις και πλήρη συμμετοχή από μαθητές και γονείς.

Τίποτε από αυτά δεν θα γραφόταν βεβαίως εάν το επίσημο Κράτος είχε προβλέψει να εορτάζεται επίσημα η Ημέρα του Μακεδονικού Αγώνα και η Ημέρα της Ποντιακής Γενοκτονίας. Πολλώ δε μάλλον αν είχε εντάξει τους εορτασμούς στα πλαίσια των σχολικών δραστηριοτήτων. Μικρός λαός είμαστε, πολλούς πολέμους και καταστροφές ζήσαμε: οφείλουμε να τις μνημονεύουμε και να τις θυμόμαστε. Όχι επειδή -όπως κάποιοι εκ του πονηρού θα υποθέσουν- για να καλλιεργήσουμε το μίσος, αλλά για να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να διορθώσουμε τα λάθη μας. Επειδή οι νεκροί της Μικρασίας δεν συνωστίζονταν σε καμιά προβλήτα, ο Παλληκαρίδης, ο Αυξεντίου και οι Κύπριοι ήρωες δεν απαγχονίστηκαν για να δεχτούμε σήμερα ντε φάκτο τον Αττίλα, οι φαντάροι μας δεν έχασαν τα πόδια τους από κρυοπαγήματα στην Πίνδο για να μιλάνε σήμερα κάποιοι για Τσαμουριές και άλλες φαντασίες. Και, τέλος, επειδή ο Παύλος Μελάς, αυτός ο ήρωας που άφησε τις ανέσεις της αθηναϊκής μπελ-επόκ για να θυσιαστεί στα μακεδονικά βουνά, δεν έχασε το κεφάλι του για καμιά σύνθετη ονομασία.