Οι επαναστάσεις του 1848 συντάραξαν την Ευρώπη και γέμισαν ελπίδες αφενός μεν όσους οραματίζονταν κοινωνική δικαιοσύνη-ισονομία, αφετέρου δε όσους ζούσαν υπό καθεστώς εθνικής υποδούλωσης. Το σκηνικό αυτό δείχνει να επαναλαμβάνεται σήμερα στις αραβικές χώρες όπου η μια αλλαγή καθεστώτος διαδέχεται την άλλη και η σπίθα της εξέγερσης γίνεται αμέσως φωτιά καθώς διαδίδεται με αστραπιαία ταχύτητα σε όλες τις χώρες. Η «Αραβική Άνοιξη» έχει κι αυτή τις ρίζες της στο μακρινό εκείνο 1848. Με τις ίδιες ρίζες επιχειρεί να επανασυνδεθεί πλέον αυθόρμητα η νεολαία στις ευρωπαϊκές χώρες, με επίκεντρο την Ισπανία, όπου οι πολίτες δεν διαμαρτύρονται απλά αλλά απαιτούν αληθινή δημοκρατία. Το παράδειγμα των Αράβων και της Ισπανίας δεν είναι τυχαίο: το μόνο ευρωπαϊκό κομμάτι που επηρεάστηκε από τον αραβικό πολιτισμό ήταν ο ισπανικός νότος. Μένει να ευχηθούμε μόνον να μην έχει το 2011 την κατάληξη των κινημάτων του 1848.
Πίσω στη μηχανή του χρόνου λοιπόν!
Μέσα σε λίγους μήνες το κραταιό οικοδόμημα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας παρέδωσε το πνεύμα στις επαναστάσεις των Ούγγρων και στα κινήματα των Τσέχων. Οι εξεγερμένοι λαοί υπέφεραν από έλλειψη συνοχής, ενώ δεν έλειπαν μεταξύ τους οι κακές συνεννοήσεις και οι εθνικιστικές εξάρσεις. Η αδυναμία συντονισμού των εξεγερμένων έφερε τον αυστριακό στρατό στα περίχωρα της Πράγας, σε μια απέλπιδα επιχείριση εναντίον των Τσέχων εθνικιστών. Ένα τυχαίο γεγονός, ο θάνατος της γυναίκας του Αυστριακού διοικητή από σφαίρα, έγινε αιτία να αλλάξουν οι διαταγές και τελικά ο στρατός της Βιέννης να πετύχει περίλαμπρη νίκη. Με τον ψυχολογικό παράγοντα ως σύμμαχο, οι αυτοκρατορικοί ανασυγκροτήθηκαν, πετυχαίνοντας παντού νίκες. Μέχρι τον Οκτώβριο η φιλελεύθερη κυβέρνηση είχε εγκαταλείψει τη Βιέννη για να επανέλθουν οι Αψβούργοι και να ενθρονιστεί ο Φραγκίσκος-Ιωσήφ. Το γενικό πρόσταγμα όμως ανήκε στον πρίγκιπα-στρατηγό Σβάρτσενμπεργκ, ο οποίος είχε να αντιμετωπίσει το ουγγρικό πρόβλημα, ένα οξύτατο θέμα με λαϊκή βάση. Κι όμως, η Αυστρία κατάφερε να ξετυλίξει το κουβάρι με μια σειρά από διπλωματικές ενέργειες που αξίζουν το θαυμασμό, έστω κι αν οδήγησαν στο εκ νέου αλυσοδέσιμο ενός λαού: Αρχικά κατήργησε τα προνόμια των Ούγγρων. Έπειτα χορήγησε ελευθερίες στους Σλάβους που κατοικούσαν σε ουγγρικό έδαφος. Οι Ούγγροι μοιραία αντέδρασαν βίαια, παίρνοντας τα όπλα. Οι Αυστρία ζήτησε βοήθεια από την προστάτιδα των Σλάβων, Ρωσία. Αυστριακοί και Ρώσοι εισέβαλαν στη Βουδαπέστη, καταπνίγοντας κάθε επανάσταση και επαναφέροντας τα πράγματα στην προ του 1848 κατάσταση.
Στην Ιταλία, ο πόλεμος με τους Αυστριακούς τερματίζεται. Πρώτος υποχωρεί ο βασιλιάς της Νάπολης, θα τον ακολουθήσει ο πάπας με πρόφαση τη θρησκεία και θα σιγοντάρει το Πεδεμόντιο, τοποθετώντας ταφόπλακα στα όνειρα των Ιταλών για Ένωση. Ο λαός όμως συνεχίζει να αντιδρά και για ένα μικρό χρονικό διάστημα, η Ρώμη περνά στα χέρια των φιλελευθέρων. Η βραχύβια «Δημοκρατία της Ρώμης» κυβερνάται από μια τριανδρία με επικεφαλής τον φλογερό Ματσίνι και έχει υπό τις διαταγές το στρατό του Γκαριμπάλντι. Εντωμεταξύ, υπό την πίεση του λαού του Πεδεμοντίου, ο πόλεμος του μικρού βασιλείου με την Αυστρία ξαναρχίζει για να τελειώσει με μια ταπεινωτική ήττα, μαύρη σελίδα για την ιστορία των Ιταλών: τη μάχη της Νοβάρας. Αμέσως, ο Κάρολος-Αλβέρτος κατηγορείται για ενδοτισμό, παραιτείται και στη θέση του ανέρχεται η Οίκος της Σαβοΐας και ο Βιττόριο-Εμμανουέλε, ενώ ταυτόχρονα ξαναπαίρνει την εξουσία στη Ρώμη ο πάπας. Το ιταλικό 1848 αποτυγχάνει και οι ελπίδες για Ένωση θα πρέπει να περιμένουν άλλα δεκατρία χρόνια.
Όταν τα νέα για την αποτυχία των επαναστάσεων έφτασαν στη Γερμανία, οι Πρώσοι ήταν οι πρώτοι που υποχώρησαν στις πιέσεις των αντισυνταγματικών, των οποίων ηγούταν ο μετέπειτα εγγυητής της γερμανικής ένωσης, Βίσμαρκ. Ο Φρειδερίκος-Γουλιέλμος θα διορίσει πρωθυπουργό τον Μπράντενμπουργκ, θα διαλύσει τη Βουλή και θα κλείσει τις φιλελεύθερες λέσχες. Μήνες επί μηνών οι Γερμανοί αναλώνονταν σε ατέρμονες συζητήσεις σχετικά με την Ένωση: θέλουν μια Μεγάλη Γερμανία όπου θα συνυπάρχουν τα γερμανικά κρατίδια, η Αυστρία και οι Σλάβοι ή μια περιορισμένη Ένωση του βορρά; Η δεύτερη λύση έμοιαζε ευκολότερα υλοποιήσιμη, ωστόσο ο Φρειδερίκος-Γουλιέλμος δεν επιθυμούσε ένα στέμμα που θα του είχε προσφέρει η Βουλή αλλά μια βασιλεία που θα εγγυούνταν ο Στρατός και οι ευγενείς. Θα δημιουργηθεί έτσι η Ένωση των Τριών Βασιλείων (Πρωσία-Σαξονία-Αννόβερο) η οποία θα εκτείνεται στο γερμανικό βορρά. Η διακυβέρνηση της Ένωσης αυτής γινόταν από τους τρεις βασιλείς. Η αντίδραση της Αυστρίας και οι διπλωματικές πιέσεις των Ρώσων θα οδηγήσουν τελικά στην αποχώρηση του Αννόβερου και της Σαξονίας. Μόνη της πλέον η Πρωσία, θα παραδώσει τα όπλα. Η Ένωση απέτυχε, το 1848 τέθηκε στο περιθώριο ως αποτυχημένο.
Μέσα σε λίγους μήνες το κραταιό οικοδόμημα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας παρέδωσε το πνεύμα στις επαναστάσεις των Ούγγρων και στα κινήματα των Τσέχων. Οι εξεγερμένοι λαοί υπέφεραν από έλλειψη συνοχής, ενώ δεν έλειπαν μεταξύ τους οι κακές συνεννοήσεις και οι εθνικιστικές εξάρσεις. Η αδυναμία συντονισμού των εξεγερμένων έφερε τον αυστριακό στρατό στα περίχωρα της Πράγας, σε μια απέλπιδα επιχείριση εναντίον των Τσέχων εθνικιστών. Ένα τυχαίο γεγονός, ο θάνατος της γυναίκας του Αυστριακού διοικητή από σφαίρα, έγινε αιτία να αλλάξουν οι διαταγές και τελικά ο στρατός της Βιέννης να πετύχει περίλαμπρη νίκη. Με τον ψυχολογικό παράγοντα ως σύμμαχο, οι αυτοκρατορικοί ανασυγκροτήθηκαν, πετυχαίνοντας παντού νίκες. Μέχρι τον Οκτώβριο η φιλελεύθερη κυβέρνηση είχε εγκαταλείψει τη Βιέννη για να επανέλθουν οι Αψβούργοι και να ενθρονιστεί ο Φραγκίσκος-Ιωσήφ. Το γενικό πρόσταγμα όμως ανήκε στον πρίγκιπα-στρατηγό Σβάρτσενμπεργκ, ο οποίος είχε να αντιμετωπίσει το ουγγρικό πρόβλημα, ένα οξύτατο θέμα με λαϊκή βάση. Κι όμως, η Αυστρία κατάφερε να ξετυλίξει το κουβάρι με μια σειρά από διπλωματικές ενέργειες που αξίζουν το θαυμασμό, έστω κι αν οδήγησαν στο εκ νέου αλυσοδέσιμο ενός λαού: Αρχικά κατήργησε τα προνόμια των Ούγγρων. Έπειτα χορήγησε ελευθερίες στους Σλάβους που κατοικούσαν σε ουγγρικό έδαφος. Οι Ούγγροι μοιραία αντέδρασαν βίαια, παίρνοντας τα όπλα. Οι Αυστρία ζήτησε βοήθεια από την προστάτιδα των Σλάβων, Ρωσία. Αυστριακοί και Ρώσοι εισέβαλαν στη Βουδαπέστη, καταπνίγοντας κάθε επανάσταση και επαναφέροντας τα πράγματα στην προ του 1848 κατάσταση.
Στην Ιταλία, ο πόλεμος με τους Αυστριακούς τερματίζεται. Πρώτος υποχωρεί ο βασιλιάς της Νάπολης, θα τον ακολουθήσει ο πάπας με πρόφαση τη θρησκεία και θα σιγοντάρει το Πεδεμόντιο, τοποθετώντας ταφόπλακα στα όνειρα των Ιταλών για Ένωση. Ο λαός όμως συνεχίζει να αντιδρά και για ένα μικρό χρονικό διάστημα, η Ρώμη περνά στα χέρια των φιλελευθέρων. Η βραχύβια «Δημοκρατία της Ρώμης» κυβερνάται από μια τριανδρία με επικεφαλής τον φλογερό Ματσίνι και έχει υπό τις διαταγές το στρατό του Γκαριμπάλντι. Εντωμεταξύ, υπό την πίεση του λαού του Πεδεμοντίου, ο πόλεμος του μικρού βασιλείου με την Αυστρία ξαναρχίζει για να τελειώσει με μια ταπεινωτική ήττα, μαύρη σελίδα για την ιστορία των Ιταλών: τη μάχη της Νοβάρας. Αμέσως, ο Κάρολος-Αλβέρτος κατηγορείται για ενδοτισμό, παραιτείται και στη θέση του ανέρχεται η Οίκος της Σαβοΐας και ο Βιττόριο-Εμμανουέλε, ενώ ταυτόχρονα ξαναπαίρνει την εξουσία στη Ρώμη ο πάπας. Το ιταλικό 1848 αποτυγχάνει και οι ελπίδες για Ένωση θα πρέπει να περιμένουν άλλα δεκατρία χρόνια.
Όταν τα νέα για την αποτυχία των επαναστάσεων έφτασαν στη Γερμανία, οι Πρώσοι ήταν οι πρώτοι που υποχώρησαν στις πιέσεις των αντισυνταγματικών, των οποίων ηγούταν ο μετέπειτα εγγυητής της γερμανικής ένωσης, Βίσμαρκ. Ο Φρειδερίκος-Γουλιέλμος θα διορίσει πρωθυπουργό τον Μπράντενμπουργκ, θα διαλύσει τη Βουλή και θα κλείσει τις φιλελεύθερες λέσχες. Μήνες επί μηνών οι Γερμανοί αναλώνονταν σε ατέρμονες συζητήσεις σχετικά με την Ένωση: θέλουν μια Μεγάλη Γερμανία όπου θα συνυπάρχουν τα γερμανικά κρατίδια, η Αυστρία και οι Σλάβοι ή μια περιορισμένη Ένωση του βορρά; Η δεύτερη λύση έμοιαζε ευκολότερα υλοποιήσιμη, ωστόσο ο Φρειδερίκος-Γουλιέλμος δεν επιθυμούσε ένα στέμμα που θα του είχε προσφέρει η Βουλή αλλά μια βασιλεία που θα εγγυούνταν ο Στρατός και οι ευγενείς. Θα δημιουργηθεί έτσι η Ένωση των Τριών Βασιλείων (Πρωσία-Σαξονία-Αννόβερο) η οποία θα εκτείνεται στο γερμανικό βορρά. Η διακυβέρνηση της Ένωσης αυτής γινόταν από τους τρεις βασιλείς. Η αντίδραση της Αυστρίας και οι διπλωματικές πιέσεις των Ρώσων θα οδηγήσουν τελικά στην αποχώρηση του Αννόβερου και της Σαξονίας. Μόνη της πλέον η Πρωσία, θα παραδώσει τα όπλα. Η Ένωση απέτυχε, το 1848 τέθηκε στο περιθώριο ως αποτυχημένο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου