Για τη λέξη "ktirio" υπάρχουν δύο ετυμολογικές απόψεις: η μεν πρώτη υποστηρίζει ότι προέρχεται από το "ευκτήριος οίκος", μία έκφραση που σημαίνει "ιδωτική οικία με παρεκκλήσιο, κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες" (Λεξικό Τριανταφυλλίδη) ενώ η δεύτερη από την λέξη "οικητήριον". Και οι δύο αυτές προσεγγίσεις συγκλίνουν στο ότι η ορθογραφία της τελικής παραγόμενης λέξης είναι "κτήριο" και όχι "κτίριο". (Η τελευταία παραπέμπει στο ρήμα "κτίζω" και στο "κτίσμα", όπως αρκετά παραγόμενα από ρήματα σε "-ίζω"). Λογικά, η παραγόμενη λέξη από το "κτίζω" θα έπρεπε να ήταν "κτιστήρι" (ποτίζω-ποτιστήρι, σκαλίζω-σκαλιστήρι,κλπ). Η λέξη "κτιστήριν" άλλωστε απαντάται στο Μεσαιωνικό Λεξικό του Εμμ. Κριαρά, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει ήδη από αιώνες.
Τι συνέβη λοιπόν και ποια είναι η σωστή ορθογραφία της λέξης;
Η απάντηση δεν δείχνει ξεκάθαρη: ακόμη κι αν δεχτούμε ότι το "κτίριο" είναι αποτέλεσμα παρετυμολογικής επίδρασης και ότι η ορθή γραφή είναι το "κτήριο", θα πρέπει μάλλον να εξετάσουμε τη συχνότητα της χρήσης του. Εκεί θα διαπιστώσουμε ότι χρησιμοποιούνται και οι δύο γραφές: "κτήριο" και "κτίριο", μια εναλλαγή που εμένα προσωπικά μου αρέσει πολύ. Το λεξικό του Τεγόπουλου αναφέρει και τις δύο γραφές ενώ το λεξικό του καθηγητή Μπαμπινιώτη προκρίνει τη γραφή "κτήριο". Πάντως, το λεξικό του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη, το επίσημο λεξικό της Ελληνικής Δημοκρατίας, δέχεται τη γραφή "κτίριο", δεχόμενο την παρετυμολόγηση από την ιστορική ορθογραφία "κτήριον" εκ του "οικητήριον". Και ίσως αυτή να καθιερώθηκε λόγω του ότι η γραφή με "ι" είναι πιο απλή.
Διαβάστε εδώ έναν ενδιαφέροντα διάλογο σχετικά με το θέμα.
Εγώ με όλη αυτή την κουβέντα δεν έχω καταλάβει κάτι. Να δεχτώ ότι το σωστό είναι "κτήριο" και ή προέρχεται από το "ευκτήριο", ή από το "οικητήριο". Όπως και να έχει σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει αυτό που θέλουμε να πούμε. Πρακτικά, όταν χρησιμοποιούμε την λέξη "κτίριο" αναφερόμαστε στο προϊόν της πράξης "κτίζω" και όχι στην κατοικία (μιας και δεν είναι όλα τα κτίρια κατοικίες). Επομένως, είναι λογικό να χρησιμοποιούμε κάποιο παράγωγο της λέξης κτίζω,όπως το "κτίσμα" (και όχι το κτιστήρι που αναφέρεται στο μέσο με το οποίο κτίζω, όχι στο προϊόν του κτισίματος). Άρα, ποιό το νόημα της λέξης κτίριο εφόσον υπάρχει άλλη λέξη ετυμολογικά σωστή και με την έννοια που χρειαζόμαστε όταν αναφερόμαστε στο κτίριο; Μήπως υπάρχει κάποια άλλη έννοια συνδεδεμένη με την λέξη κτίριο που δεν εμπεριέχεται στην λέξη κτίσμα; Όπως και να έχει η λέξη "κτήριο", κατά την γνώμη μου, απλά δεν σημαίνει αυτό που εννοούμε αναφερόμενοι στο "κτίριο", γιατί δεν θέλουμε να πούμε ούτε κατοικία, ούτε τόπος προσευχής...
ΑπάντησηΔιαγραφή