Καρμανιόλα

Αυτό το σαββατοκύριακο η ανθρωπότητα "γιορτάζει" ίσως τα πιο ιδιότυπα γενέθλιά της. Στις 28 Νοέμβρη του 1789 και ενώ το Παρίσι φλεγόταν από την επαναστατική ορμή, ο γιατρός Ζοζέφ Γκιγιοτέν παρουσίαζε στη συνέλευση των Τάξεων το νέο του "ανθρωπιστικό" δημιούργημα: μια μηχανή εκτέλεσης που επιτρέπει στον εις θάνατον καταδικασθέντα να "φύγει" ανώδυνα. Αν και ονομάστηκε αρχικά "λουιζέτ" από τον πρώτο της χειρωνάκτη κατασκευαστή, η περί ής ο λόγος Γκιλοτίνα εβαπτίσθη άμα τη εφαρμογή της το 1792 οριστικά και αμετάκλητα. Στη δίνη των εκτελέσεων αντιφρονούντων η δουλειά έπρεπε να γίνεται γρήγορα, αν και κατά τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης, η γκιλοτίνα χρησιμοποιούταν μόνο για ποινικούς εγκληματίες. Στους μήνες που ακολούθησαν ο φιλομοναρχισμός  ποινικοποιήθηκε και το πρόβλημα λύθηκε. Οι καταδικασθέντες έκαναν ουρές για να εξυπηρετηθούν.

Το όνομα "καρμανιόλα" είναι ιταλικό και αναφέρεται αφενός μεν σε κάποιο είδος πριονιού, αφετέρου δε σε γνωστό ιταλικό παραδοσιακό τραγούδι. Καθ΄οδόν προς το αναγκαστικό ταξίδι "εν τόπω χλοερώ", οι συνοδοί τραγουδούσαν την καρμανιόλα στο μελλοθάνατο, μια ομολογουμένως εξαιρετικά σουρεάλ κατάσταση. Έτσι η ιταλική λαιμητόμος βαπτίσθηκε "καρμανιόλα" και με την τελειοποίησή της από τον Γκιγιοτέν, "γκιλοτίνα". Όπως συμβαίνει σε κάθε χώρα και σε κάθε εποχή, το κίνημα της γκιλοτίνας ενέπνευσε και την Τέχνη. Οι Παριζιάνοι επαναστατημένοι σχεδιαστές ονόμασαν τη νέα τους δημιουργία "γκιλοτίνα" και, όπως είναι επόμενο και φυσικό, οι επαναστατημένες κυρίες του καλού κόσμου δεν μπορούσαν να μην ακολουθήσουν τη μόδα της εποχής. Κάπως έτσι η γκιλοτίνα έγινε και φόρεμα.

Με νόμο της Γαλλικής Δημοκρατίας -μόλις το 1981- η Γκιλοτίνα (ή καρμανιόλα ή λαιμητόμος) καταργήθηκε ως ποινή επί εγκλήματος. Είχε καταφέρει όμως να γνωριστεί πολύ καλά με σημαίνοντα πρόσωπα της εποχής της. Ο Μαξιμιλιάν Ρομπεσπιέρ (Ροβεσπιέρος) αποτέλεσε ίσως την πιο τραγική φιγούρα, ενώ οι μεγαλειότατοι Λουί Σεζ και Μαρί Αντουανέτ ντ' Οτρίς (Λουδοβίκος 16ος και Μαρία Αντουανέτα) έδωσαν τα διαπιστευτήρια τους στην Κυρία. Ανάμεσα στις υψηλές γνωριμίες της Γκιλοτίνας συγκαταλέγονται ο επαναστάτης Ζακ Νταντόν (Δαντών), ο χημικός Αντουάν-Λοράν Λαβουαζιέ, η μαντάμ Ντι Μπαρύ (διάδοχος της μαντάμ Ντε Πομπαντούρ στο κρεβάτι του Λουί 15ου), η Σαρλότ Κορντέ (δολοφόνος του Μαρά), ο ποιητής Αντρέ Σενιέ και πολλοί άλλοι.

Η γκιλοτίνα χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον για δημόσιες μαζικές εκτελέσεις. Έκανε την εμφάνισή της και στη χώρα μας όπου καταργήθηκε στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Οι Έλληνες δεν χρειάζονταν πια καρμανιόλες. Μόλις είχε αρχίσει να κατασκευάζεται το εθνικό οδικό δίκτυο.