Μπροστά στα τείχη της Βασιλεύουσας

Η ιστορία της Άλωσης είναι ένα κεφάλαιο της ευρωπαϊκής ιστορίας που πάντα θα μας βάζει σε σκέψεις. Τι θα γινόταν άραγε αν ο Πορθητής  δεν τα είχε καταφέρει; Πιθανότατα η Άλωση θα αργούσε λίγο αλλά θα γινόταν, δεδομένης της απανταχού ένδοιας των διαρκώς αμυνομένων βυζαντινών. Δελαστική είναι πάντως η σκέψη ενός ελληνισμού που δεν θα είχε μπει ποτέ στο τούνελ της ισλαμοκρατίας που τόσο πολύ τον οπισθοδρόμησε. Η ζαριά του Μωάμεθ, ενός ελάχιστα δημοφιλούς σουλτάνου, ήταν παραπάνω από τυχερή. Μετά από τρίμηνη πολιορκία, το Κόκκινο Μήλο έπεσε στα χέρια του. Ωστόσο, η ιστορία των πολιορκιών της Κωνσταντινούπολης είναι μακρά. Διαβαίνοντάς την συναντούμε πολλές γνωστές προσωπικότητες.
Ας δούμε λοιπόν ένα σύντομο χρονικό των πολιορκιών και των Αλώσεων:

Ο ίδιος ο Αττίλας, ο επονομαζόμενος και "Μάστιγα του Θεού", αποπειράθηκε να κατακτήσει την πρωτεύουσα των Ρωμαίων. Έχοντας ήδη ρημάξει τα Βαλκάνια και την κεντροανατολική Ευρώπη, ο Ούννος μονάρχης έφτασε με αξιώσεις μπροστά στα τείχη. Όταν αντίκρισε την τριπλή οχύρωση έκανε πίσω αντιλαμβανόμενος το ανώφελο της υπόθεσης και στράφηκε προς τα κεντρικά Βαλκάνια. Ήταν η πρώτη σοβαρή απειλή για την Κωνσταντινούπολη.

Στα χρόνια του Ηρακλείου χρονολογείται η αμέσως επόμενη απειλή. Όσο ο Ηράκλειος εκστράτευε προς την περσική πρωτεύουσα, την Κτησιφώντα, περσικές δυνάμεις έφτασαν έξω από τα τείχη ξεκινώντας την πολιορκία. Ταυτόχρονα, Άβαροι με μονόξυλα απέκλεισαν τη θάλασσα. Οι πολιορκούμενοι δεν έχασαν την ψυχραιμία τους. Υπό την ηγεσία του πατριάρχη Σεργίου και του πρωθυπουργού Βώνου κατέστρεψαν τον αβαρικό στόλο με το "υγρόν πυρ" που έφερε από την πατρίδα του ο Σύρος φυγόδικος Καλλίνικος και έτρεψαν σε φυγή τους απογοητευμένους πολιορκητές. Η νίκη αυτή που ήλθε σε πολύ δύσκολη στιγμή, δεδομένου ότι ο αυτοκράτορας απουσίαζε, αποδόθηκε στη θεϊκή παρουσία της Θεοτόκου στο θεοδοσιανό τείχος τη νύχτα πριν τη μάχη και μας έδωσε τον Ακάθιστο Ύμνο. Λίγες μέρες αργότερα επέστρεψε νικητής και ο Ηράκλειος.

Την ίδια εποχή κάνουν την εμφάνισή τους και οι Άραβες δια της ιδιοχείρου επιστολής του ίδιου του Προφήτη προς τον αυτοκράτορα στην οποία τον καλούσε να παραδοθεί αμέσως. Ο Ηράκλειος βεβαίως αρνήθηκε αλλά οι Άραβες δεν παρουσιάστηκαν ποτέ μπροστά στα βυζαντινά τείχη.

Ωστόσο, ό,τι δεν έγινε το 630 έγινε μερικά χρόνια αργότερα. Οι Άραβες, έχοντας κατακτήσει ήδη την Ανατολή και την Αίγυπτο, στρατοπέδευσαν μπροστά στα τείχη της Πόλης και ζήτησαν παράδοση και υποταγή στον Προφήτη. Είχαν έρθει καλά προετοιμασμένοι, φέρνοντας μάλιστα και σπόρους σιταριού για να φυτέψουν σιτάρι και να έχουν ψωμί στη μακρά πολιορκία που θα ακολουθούσε. Ο νεαρός αυτοκράτορας Λέων Γ΄, έχοντας μόλις 6 μήνες στο θρόνο, κατάφερε να πείσει τους Άραβες να κάψουν τη σοδειά τους και να δώσουν ένα κομμάτι από αυτήν στους πολιορκούμενους. Έπειτα κλείστηκε πάλι μέσα στην Πόλη αρνούμενος να διαπραγματευτεί. Με διάφορα άλλα τεχνάσματα αλλά και εξαιτίας της ανδρείας στρατού και στόλου, οι Άραβες αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να φύγουν ντροπιασμένοι. Η διείσδυσή τους στην ευρωπαϊκή ήπειρο αναβλήθηκε προσωρινά, μέχρι να ανακοπεί 15 χρόνια αργότερα οριστικά από τον Κάρολο Μαρτέλο.

Αυτή ήταν και η τελευταία σημαντική απειλή κατά της πρωτεύουσας των Ρωμαίων μέχρι το 1204. Στο μεσοδιάστημα οι πολίτες της Βασιλεύουσας είδαν διάφορους στρατούς να διεκδικούν κάτι άνευ ανησυχίας. 

Το 1204 όμως έγινε το αναπάντεχο. Η υπέρμετρη φιλοδοξία του γηραιού Ντάντολο, δόγη της Βενετίας, σε συνδυασμό με την επιθυμία του ποντίφηκα για παγκόσμια κυριαρχία και τη διάθεση για πλιάτσικο των Σταυροφόρων, οδήγησαν τα πλοία της Γαληνοτάτης έξω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης. Κουβαλούσαν μαζί τους πλήθος καιροσκόπων ιπποτών και έναν υποψήφιο σφετεριστή του βυζαντινού θρόνου. Η συνέχεια επεφύλαξε την καταστροφή. Η βραδιά κατά την οποία τρείς αυτοκράτορες κάθισαν στο Θρόνο ηταν η πρώτη από μια απίστευτη τριήμερη λεηλασία όπου βεβεηλώθηκαν τα πάντα. Μέχρι και άλογα είχαν μπει στην Αγία Σοφία για να κουβαλήσουν τα χρυσάφια.

Η επόμενη φορά που η Κωνσταντινούπολη άλλαξε χερια ήταν το 1261. Η αμέλεια στη φύλαξη των τειχών μιας ήδη παρηκμασμένης πρωτεύουσας έφερε τον στρατηγό Στρατηγόπουλο μέσα στα τείχη και το επίσημο τέλος της Λατινοκρατίας της Πόλης. Για το γεγονός μάλιστα κυκλοφόρησε και σχετικός μύθος κατά τον οποίον ένας γέροντας έδειξε στον Στρατηγόπουλο μια μικρή πυλίδα εισόδου.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, το Βυζάντιο έπνεε τα λοίσθια. Έχοντας ήδη έναν μισθοφορικό στρατό αμφιβόλου ποιότητας και το εμπόριο στα χέρια των ιταλικών ναυτικών δυνάμεων, η πάλαι ποτέ κραταιά αυτοκρατορία αδυνατούσε να στηριχθεί επαρκώς. Η ζωογόνα πηγή της, η Μικρασία, είχε χαθεί από καιρό, όταν ο αυτοκράτορας Ρωμανός Διογένης είχε εμπλακεί  σε μια καταστρεπτική μάχη με τους Σελτζούκους. Σε 2 με 3 δεκαετίες οι Τούρκοι είχαν φτάσει σχεδόν αμαχητί στο Αιγαίο. Ωστόσο το κακό δεν έμελλε να έρθει από αυτή τη φυλή, αλλά από μια άλλη, αυτή του Οσμάν, ο οποίος προόριζε τον εαυτό του και το σόι του για μεγάλα πράγματα. Σε λίγα χρόνια, οι Οσμανλήδες έκαναν πρωτεύουσά τους την Προύσα, κατέκτησαν την Αδριανούπολη, κατάφεραν να νικήσουν δύο φορές τους συνασπισμένους χριστιανικούς στρατούς (μια στο Κοσσυφοπέδιο και μια στη Βάρνα) και δημιούργησαν έναν πειθαρχημένο στρατό με επίλεκτες ετοιμοπόλεμες μονάδες. Το κερασάκι (ή μάλλον το... Μήλο) στην τούρτα  το έθεσε ο Μωάμεθ ο Β΄, ο Φατίχ (Πορθητής). Η Άλωση της Πόλης το 1453 τον κατέταξε στον πάνθεον της Ιστορίας μαζί με τους γενναίους υπερασπιστές της Βασιλεύουσας. Σύμφωνα με το δίκαιο του πολέμου εκείνης της εποχής, όποια πόλη αντιστεκόταν υπέκειτο τριήμερη λεηλασία. Αυτό έπαθε η Κωνσταντινούπολη και ήταν τόσο αποτρόπαια και φρικώδης η εικόνα της καταστροφής που έκανε και τον ίδιο το σουλτάνο να ψάξει για εξιλαστήρια θύματα. Ωστόσο, η οικοδόμηση της νέας πόλης θα γινόταν πάνω σε παλαιά πρότυπα. Ο Πορθητής ξετρύπωσε τον Γεννάδιο και τον έχρισε Πατριάρχη, αναθέτοντας την πολιτική εξουσία στο Νοταρά. Η αντίδραση της αυλής ήταν τελικά αυτή που στοίχισε στο Μέγα Δούκα το κεφάλι του. Ο Μωάμεθ δήλωσε πως οι Έλληνες μπορούν να κατοικήσουν την Πόλη και να πιστεύουν στο Θεό τους, ωστόσο διέταξε την ανέγερση ξύλινου μιναρέ στον Αγία Σοφία.

Ο Πορθητής βέβαια δε σταμάτησε εκεί. Στα επόμενα χρόνια κατέκτησε όλα τα Βαλκάνια και δοκίμασε να μπει στην Ιταλία, κάνοντας απόβαση σε ένα ιστορικό σημείο. Κοντά στη Ζάμα, εκεί όπου βρήκε το θάνατο ο θρυλικός Αννίβας, ο Πορθητής πέρασε στον Κήπο του Προφήτη την ίδια ώρα που τα στρατεύματα αλάλαζαν "Ρόμα, Ρόμα", κόβοντας το αίμα των Ιταλών και κάνοντας τον πάπα να ετοιμάζει βαλίτσες για την εξορία.